Θέλω επιτέλους η Ουκρανία να μην υποφέρει
Περπατούσα στην Κυψέλη, όταν διάβασα στις 21 Φεβρουαρίου το διάγγελμα του Πούτιν που αναγνώριζε την ανεξαρτησία των Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Δεν είχα καν τη δύναμη να ακούσω ολόκληρη την ομιλία. Σταμάτησα και πήρα αμέσως τηλέφωνο τον πατέρα μου, που είναι στο Κίεβο. Μου είπε: «Μην αγχώνεσαι, όλα είναι υπό έλεγχο. Δε θα γίνει κάτι μεγαλύτερο». Και τελικά, έγινε το χειρότερο που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Τρεις μέρες μετά, τα ξημερώματα της Πέμπτης, ξυπνάω τυχαία γύρω στις 6 το πρωί κι αμέσως, έπιασα το κινητό μου. Βλέπω ένα μήνυμα από μια φίλη που μένει στην Αμερική: «Αγάπη, οι δικοί σου είναι καλά;» Μπαίνω στο Telegram και βλέπω ότι έχει ξεκινήσει μαζική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε όλη την Ουκρανία, όχι μόνο στα ανατολικά σύνορα! Βλέπω φωτογραφίες με βομβαρδισμούς, βλέπω τον στρατό να μπαίνει στις πόλεις… Παίρνω αμέσως τον πατέρα μου τηλέφωνο. Το σηκώνει και μου λέει: «Έλα, γιατί με παίρνεις τόσο νωρίς;» «Δεν είδες τι γίνεται;» του λέω. «Ξεκίνησε η εισβολή; Κλείσε, θα σε πάρω σε λίγο». Κι από εκείνη τη στιγμή, δεν έχω ξανακοιμηθεί.
Η ημέρα της εισβολής των Ρώσων στην Ουκρανία ήταν Τσικνοπέμπτη. Εγώ τυχαία είχα κανονίσει τότε να πάω στη Θεσσαλονίκη, για να ανανεώσω την άδεια παραμονής μου στην Ελλάδα. Μόλις είχα μάθει τα νέα του πολέμου κι ενώ έτρεχα να προλάβω το τρένο, έβλεπα στον δρόμο τον κόσμο που έψηνε και γλεντούσε. Δεν τους κατηγορώ. Όλοι έχουμε έχουμε βρεθεί σε κάποιες καταστάσεις που ο πόλεμος γίνεται κάπου μακριά και συνεχίζουμε τη ζωή μας. Αλλά δεν είναι μακριά ο πόλεμος. Το Κίεβο είναι σε απόσταση τρεις φορές όσο το Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Έχουν περάσει λίγες μέρες, αλλά το νιώθω σαν να είναι πολύς καιρός.
Ονομάζομαι Ολεξάνδρα Νοβίκοβα, είμαι είκοσι οχτώ ετών. Γεννήθηκα στο Κίεβο μόλις δύο χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το πιστοποιητικό γέννησής μου ήταν σοβιετικό. Ο πατέρας μου είναι από την Κριμαία, ήταν τότε ναυτικός στο στρατό και μεγάλωσα μέχρι τα δέκα μου χρόνια στη Σεβαστούπολη.
Τότε δεν υπήρχαν ακόμα θέματα αντιπαλότητας μεταξύ Ρώσων-Ουκρανών. Εμείς στο σπίτι μιλούσαμε κυρίως ρωσικά κι ευτυχώς μια δασκάλα στο ουκρανικό σχολείο, μου επέτρεψε να μιλάω στο μάθημα ρωσικά. Υπήρχαν τότε κάποια στερεότυπα για την ουκρανική γλώσσα, ότι τα μιλάνε μόνο αυτοί από τη δυτική Ουκρανία και μόνο οι επαρχιώτες. Υπήρχανε και κάποια ανέκδοτα, όπως εδώ για τους Πόντιους, αλλά δεν υπήρχε καμία έντονη διαμάχη.
Έπειτα επιστρέψαμε και πάλι στο Κίεβο, ο πατέρας μου αποφάσισε να αφήσει τον στρατό και να ξεκινήσει μια καριέρα στον χώρο των επιχειρήσεων. Θέλαμε να κάνουμε μια νέα αρχή, είχαμε πολλές ελπίδες για το μέλλον της χώρας. Ξέραμε ότι η Ουκρανία είναι μια νέα χώρα, αλλά παρότι είχαμε πολλούς συγγενείς στη Ρωσία και πηγαίναμε πολύ συχνά, αισθανόμασταν Ουκρανοί. Γνωρίζαμε ότι η Ουκρανία ήταν πάντα μια χώρα που υπέφερε από διάφορους λαούς, ήταν πάντα μέσα στον πόνο, μέσα στη στεναχώρια, ειδικά αυτό το ανατολικό κομμάτι. Ωστόσο, έχει τη δική της γλώσσα --που δεν είναι διάλεκτος, είναι κανονική γλώσσα-- έχει τέχνες, κουλτούρα, λογοτεχνία και παρόλο που δεν είχε την ευκαιρία να είναι ελεύθερη, το μέλλον φαινόταν να είναι καλύτερο.
Όταν ήμουν δεκαοχτώ χρονών, βρήκα μια θέση σε τουριστική επιχείρηση στην Ελλάδα κι ήρθα για ένα καλοκαίρι στη Χαλκιδική. Ήθελα μετά να επιστρέψω στο Κίεβο, αλλά οι γονείς μου με πίεσαν να μείνω εδώ. Ήταν για αυτούς ευκαιρία να έχω ένα καλύτερο μέλλον, ένας τρόπος να εξασκήσω τα αγγλικά μου και να προοδεύσω. Έτσι, αποφάσισα να μείνω. Έμαθα ελληνικά και κατάφερα και πέρασα στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, στο τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής, στο Αριστοτέλειο.
Τότε, στην αρχή, έκανα παρέα κυρίως με άλλους Ουκρανούς και Ρώσους, για να βοηθάμε ο ένας τον άλλο με τις εργασίες και τα μαθήματα, γιατί το ελληνικό Πανεπιστήμιο έχει πολύ δύσκολες διαδικασίες για έναν ξένο. Δεν είχα χρόνο και χρήματα να βγαίνω με άλλους συμφοιτητές μου κι ένιωθα πολύ άσχημα που δε μπορούσα να εκφραστώ καλά στα ελληνικά, να επικοινωνήσω με άλλον νέο κόσμο. Ένιωθα ότι δεν είμαι ο εαυτός μου. Δούλευα τα καλοκαίρια στη Χαλκιδική και τον χειμώνα, σπούδαζα στη Θεσσαλονίκη. Δε ζητούσα χρήματα από τους δικούς μου, ούτε εκείνοι μου έδιναν χρήματα συστηματικά, μόνο κάποια δώρα τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα.
Εκείνες τις χρονιές άρχισαν να φουντώνουν τα γεγονότα στο Κίεβο, η εξέγερση του Μαϊντάν, που οδήγησε στην αποπομπή της φιλορωσικής κυβέρνησης του Γιανουκόβιτς. Με την πτώση Γιανουκόβιτς, η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία κι υποστήριξε την εξέγερση των φιλορώσων αυτονομιστών στα ανατολικά, στο Ντονμπάς. Αυτό που συνέβη ήταν απίστευτο. Νιώθω ότι έχω déjà vu τώρα.
Την περίοδο εκείνη, επειδή ο πατέρας μου είναι ναυτικός, τον πήραν τηλέφωνο και τον κάλεσαν στην ανατολική Ουκρανία, στα σύνορα με τη Ρωσία. Πήγε αμέσως, δεν το σκέφτηκε καν. Πολέμησε εκεί για ενάμιση χρόνο. Ήταν χάλια, θλίψη, στεναχώρια, άγχος… η μαμά μου ήταν στη χειρότερη φάση της. Έμεινε με ένα παιδί, τον μικρό αδερφό μου, μόνη. Θυμάμαι, εκείνη την Πρωτοχρονιά πήγα στο Κιέβο κι από εκεί πήγαμε όλοι μαζί στη Μαριούπολη, να δούμε τον πατέρα μου. Θυμάμαι, ήμασταν στο δωμάτιο που νοικιάσαμε κι ο πατέρας μου μας είπε: «Ευχαριστώ που με στηρίζετε. Υπάρχουν παιδιά εκεί που πολεμάνε μαζί μου και δεν τους παίρνει κανείς τηλέφωνο».
Από τις χειρότερες ιστορίες πολέμου που μου έχει πει, είναι όταν έπρεπε να πάει να μαζέψει τα κομμάτια από ένα πτώμα, να τα βάλει σε ένα κουτί και να τα πάει σε ένα χωριό, στην οικογένεια του ανθρώπου που σκοτώθηκε. Τότε η μαμά μου είχε σηκωθεί από το Κίεβο κι είχε πάει να βρει τον πατέρα μου σε ένα παγκάκι εκεί, στο μέρος εκείνο, στη μέση του πουθενά. Πλέον, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, απαγορεύεται στον πατέρα μου να πάει εκεί. Όταν πέθανε ο πατέρας του, το 2016, δεν μπόρεσε να πάει, γιατί θα τον έβαζαν φυλακή.
Τώρα που μιλάμε, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο πατέρας μου με τον δεκαπεντάχρονο αδελφό μου πήραν προμήθειες κι έφυγαν λίγο έξω από το Κίεβο, σε ένα σπίτι μαζί με τη γιαγιά, τον παππού μου και κάποιους άλλους συγγενείς.
“Μίλησα με τη γιαγιά μου. Έκλαιγε κι έλεγε: «Γεννήθηκα στον πόλεμο και θα πεθάνω στον πόλεμο!»”
Στο μεταξύ, η μητέρα μου είχε φύγει πριν λίγες μέρες στην Τουρκία για επαγγελματικό ταξίδι και τώρα βρίσκεται εκεί, κολλημένη. Θέλει να γυρίσει πίσω στο Κίεβο, για να είναι όλοι μαζί. Παράλληλα, σκεφτόμαστε μήπως φύγει ο αδερφός μου από το Κίεβο κι έρθει εδώ στην Αθήνα, μαζί μου, για να είναι ασφαλής. Μια λύση είναι να πάρει το τρένο για Πολωνία, αλλά φοβόμαστε πολύ να στείλουμε ένα ανήλικο παιδί μόνο του, σε κατάσταση πολέμου.
Φυσικά, στον πατέρα μου απαγορεύεται να βγει από τη χώρα, όπως σε όλους τους άνδρες από δεκαοχτώ έως εξήντα ετών. Ο πατέρας μου έχει πολύ ανάμεικτα συναισθήματα. Νιώθει μεγάλη ανάγκη να πάει να πολεμήσει, αλλά ψυχολογικά δεν είναι καθόλου καλά και φοβάται πάρα πολύ. Το καταλάβαινα, ακόμα κι από τη φωνή του. Μιλούσε σαν μικρό παιδί και ρωτούσε τη γνώμη μου…
Κανείς δε ξέρει ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός αυτού του πολέμου. Εμείς το μόνο που είναι θέλουμε να σταματήσει ο πόλεμος και θέλουμε να μας βοηθήσουν όλες οι χώρες για να γίνει αυτό. Από τη μια νιώθω τεράστια θλίψη για την τραγωδία αυτή, αλλά από την άλλη, νιώθω μια ελπίδα ότι επιτέλους ο κόσμος θα καταλάβει τι περνάει ο ουκρανικός λαός τόσα χρόνια. Όλος αυτός ο πόλεμος δεν είναι πλέον «ο πόλεμος της Ουκρανίας και της Ρωσίας», είναι ο πόλεμος που «όλοι πρέπει να ξυπνήσουμε και να καταλάβουμε τι γίνεται». Η Ουκρανία δεν ήθελε πόλεμο, δεν το προκάλεσε και δε ζήτησε ποτέ βοήθεια από τη Ρωσία. Θέλουμε να είμαστε ανεξάρτητοι, ελεύθεροι, να κινηθούμε προς την Ευρώπη και να ζούμε ειρηνικά. Θέλω επιτέλους η Ουκρανία να πάψει να υποφέρει. Όμως με όλα αυτά που γίνονται, δε μπορώ να φανταστώ πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να σταθεί και πάλι στα πόδια της.
Αυτή τη στιγμή προσπαθώ να συντονίσω τις ομάδες της Ουκρανικής Κοινότητας στην Αθήνα και να είμαστε ακόμα πιο ενωμένοι, για να βοηθήσουμε όσο μπορούμε. Το αγόρι μου είναι Έλληνας και με στηρίζει πάρα πολύ, με κάθε τρόπο. Έχει βάλει την ουκρανική σημαία στη φωτογραφία profile του και μαλώνει ακόμα και στο Twitter, ώστε ο κόσμος να καταλάβει πόσο μεγάλη ανάγκη έχουμε. Εγώ θα θυμάμαι για πάντα ποιος με στήριξε αυτές τις μέρες. Ποιος με έχει πάρει τηλέφωνο, ποιος έστειλε έστω κι ένα emoji καρδούλα! Ό,τι κι αν πεις σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι σημαντικό. Ακόμα και με Ρώσους φίλους που έχω μιλήσει, μου ζητάνε συγγνώμη και ντρέπονται. Αυτό που μου λένε είναι ότι ο περισσότερος κόσμος της Ρωσίας είναι σαν υπνωτισμένος και πιστεύει ό,τι του λέει η κυβέρνηση. Υπάρχουν βέβαια κι αρκετοί που διαφωνούν, όμως δεν μπορούν να αντισταθούν. Έκαναν μερικές διαμαρτυρίες στη Μόσχα κι έγιναν χιλιάδες συλλήψεις. Κι η φυλακή στη Ρωσία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαγορεύεται ακόμα και να χρησιμοποιούν τη λέξη «πόλεμος», το ονομάζουν “special military operation”, «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι στο μέλλον θα μας ζητάνε πολλά συγνώμη και θα λένε ότι δεν περίμεναν να γίνει τόσο μεγάλη καταστροφή.
Όταν τελειώσει όλο αυτό θέλω η οικογένεια μου να έχει μια ήρεμη ζωή στο Κίεβο κι εγώ να γίνω γραφίστρια στην Αθήνα. Μου αρέσει η ζωντάνια της Αθήνας, μου θυμίζει το Κίεβο. Υπάρχει νέος κόσμος, με όρεξη για δημιουργία και πρωτοπορία. Φανταστείτε μια τέτοια πόλη να βομβαρδίζεται.
