Έτσι ξεκίνησε το ΛΟΑΤΚΙ κίνημα στην Ελλάδα
Οι απαρχές του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος στην Ελλάδα, μέσα από την ιστορία του Θοδωρή Αντωνόπουλου, ενός από τους πρωτοπόρους ακτιβιστές του.
Μεγάλωσα στην Αθήνα, στην περιοχή του Νέου Ηρακλείου. Ερωτικές εμπειρίες ομοφυλοφιλικές είχα πρώτη φορά στο γυμνάσιο και στο λύκειο με συμμαθητές. Αλλά δεν αποδεχόμουν αυτό το πράγμα, εννοώ ότι είμαι ομοφυλόφιλος. Ούτε το έβλεπα σαν ζήτημα ταυτότητας.
Ώσπου φτάνω στην τελευταία τάξη του λυκείου, το 1982. Πήγαινα φροντιστήριο στην πλατεία Κάνιγγος. Yπήρχε ένα συγκεκριμένο περίπτερο το οποίο έφερνε οτιδήποτε υπήρχε στον εναλλακτικό και underground τύπο. Και εκεί είδα το εξώφυλλο του «Αμφί». Έκπληκτος βέβαια! Δε φανταζόμουν ότι υπήρχε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα. Έως τότε είχες την εντύπωση πως ήσουν μόνο εσύ…. Άντε να ήταν άλλοι 2-3 στον κόσμο. Και οι καρικατούρες του ομοφυλόφιλου που έβλεπες στην τηλεόραση δεν σε έλκυαν. Δεν μπορούσες να ταυτιστείς με αυτό το πράγμα.
Και έτσι, σιγά σιγά άρχισα να πηγαίνω στις συναντήσεις του ΑΚΟΕ, του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλόφιλων Ελλάδας. Χρησιμοποιούσα από την αρχή το πραγματικό μου όνομα και στα προφορικά και στα γραπτά μου. Κάποιοι δεν το έκαναν. Εγώ είχα θάρρος από την αρχή.
Σε αυτό έπαιξε ρόλο και μία συγκυρία. Γύρω στα 17 μου, έχασα τη μητέρα μου. Πολύ ξαφνικά, δεν είχε κάποιο πρόβλημα υγείας. Οι γονείς μου είχαν ανακαλύψει πως είμαι ομοφυλόφιλος, χωρίς να τους το είχα πει εγώ. Είχαν βρει περιοδικά στο σπίτι και είχε γίνει ένας σχετικός χαμός. Ο πατέρας μου ήταν πολύ συντηρητικός αλλά με τη μητέρα μου είχα μεγαλύτερο συναισθηματικό δεσμό.
Για μένα ο θάνατος της ήταν ένα πολύ άσχημο γεγονός. Αλλά ήταν και μια απελευθέρωση. Ένιωθα σαν να μπορώ να ξεκινήσω κάτι καινούργιο στη ζωή μου. Δεν είχα τις προηγούμενες δεσμεύσεις. Δεν ξέρω αν ζούσε η μητέρα μου αν θα έμπαινα επώνυμα σε αυτή την ιστορία. Ή αν θα το έκανα πολύ αργότερα. Ή αν θα είχα μία τελείως διαφορετική ζωή.
Πρόλαβα την τελευταία χρονιά της Πλάκας. Εννοώ το να είναι η περιοχή της Πλάκας το επίκεντρο της γκέι διασκέδασης, αυτό που έγινε αρκετά αργότερα το Γκάζι. Ήταν η πρώτη χρονιά που άρχισα να κατεβαίνω πιο συχνά στην Αθήνα. Μετά τα στέκια φτιάχτηκαν κυρίως στο Κολωνάκι, στα Εξάρχεια, αρχές Συγγρού με τις Κούκλες κλπ.
Τότε για να γνωρίσεις κόσμο οι επιλογές ήταν λίγες. Δεν υπήρχε το Ίντερνετ, ήταν επίσης απίθανο να πας σε mainstream μαγαζί και να εκδηλωθεί ο άλλος. Οι επιλογές ήταν βασικά τα γκέι μπαρ. Και η άλλη μεγάλη δραστηριότητα γινόταν στα πάρκα. Στο Ζάππειο, στο Πεδίο του Άρεως. Την πρώτη φορά που με πήγε ένας φίλος, είχα εντυπωσιαστεί από πόσο πολύ κόσμο είχε νυχτιάτικα. Αλλά και από το τί γινόταν εκεί.
Η πρώτη ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστική ενέργεια που θυμάμαι ήταν μια συγκέντρωση των τρανς. Στο Καστρί, στο σπίτι του Ανδρέα Παπανδρέου, του πρωθυπουργού τότε. Είχαν πάει καμιά εκατοστή τρανς με επικεφαλής την Παλόμα για να διαμαρτυρηθούν για την αστυνομική βία. Κι εγώ μαζί τους. Με είχαν πάει κάτι φίλες μου. Είχε και αστυνομία να φυλάει το σπίτι αλλά δεν έγινε τίποτα.
Σταδιακά εντάχθηκα στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο που είχε και LGBT κομμάτι, με το Κράξιμο, το περιοδικό. Συμμετείχα σε μια πορεία ενάντια στην επίσκεψη του Ζαν Μαρί Λεπέν, του πατέρα της Λεπέν, στην Ελλάδα. Είχαμε κάτι σημαίες κόκκινες και κάποιες LGBT σημαίες, διαφορετικές από σήμερα. Σε εκείνη την πορεία ήμουν εγώ, η Πάολα και κάποιοι άλλοι.
Είχαμε γράψει ένα σύνθημα στο Πανεπιστήμιο, στα Προπύλαια, τύπου: «Έξω Λεπέν απ' την Ελλάδα!» Υπογραφή «Αναρχοπούστηδες». Τρομερά προχωρημένο για τότε! Δηλαδή, και τώρα θα ντρεπόμουν να το γράψω! Είχαμε και αντίστοιχα πλακάτ. Υπήρχε παρουσία LGBT στην πορεία. Πρώιμη. Δεν νομίζω ότι είχε ξαναγίνει σε άλλη πορεία πριν, να υπάρχει και LGBT στοιχείο.
Εκείνα τα χρόνια, υπήρχαν περιστατικά ομοφοβικής βίας από αγνώστους στα πάρκα, από συμμορίες, αλλά το βασικό μας πρόβλημα ήταν η αστυνομία. Υπήρχαν πάρα πολλά πεσίματα της αστυνομίας σε πλατείες, πάρκα, ψωνιστήρια με το πρόσχημα την εξακρίβωση στοιχείων. Εγώ έχω γυρίσει όλα τα αστυνομικά τμήματα του Κέντρου της Αθήνας. Είτε ως γκέι, είτε επειδή είχα και μία πιο hardcore εμφάνιση. Οπότε ήμουν κατά κάποιον τρόπο στόχος.
Εξακρίβωση στοιχείων σήμαινε να πας στο τμήμα και να κάτσεις, αν ήσουν πάρα πολύ τυχερός 2 ώρες. Αλλά το σύνηθες ήταν 4 ώρες ή και μέχρι το πρωί στο κρατητήριο. Και να περιμένεις και καλά να τσεκάρουν αποτυπώματα και το ένα και το άλλο. Αυτό έπαιζε πολύ συχνά. Στην ουσία ήταν καψόνι. Διότι, εφόσον είχες ταυτότητα, δεν υπήρχε και λόγος να σου κάνουν εξακρίβωση στοιχείων. Φυσικά, αυτοί επικαλούνταν, όπως και τώρα, ότι «φαινόταν ύποπτος κλπ». Έχω πάει σε διαμαρτυρίες σε αστυνομικά τμήματα. Στην Ομόνοια, είχε τύχει να γίνει περιστατικό τέτοιο, να 'μαι εγώ, ο Βαλλιανάτος, η Πάολα και διάφοροι... Και να έχουμε πάει όλοι μαζί στο τμήμα και να γίνεται χαμός. Σε μισή ώρα μας αφήσανε, βέβαια. Έτσι αγωνιζόσουν τότε. Εκεί, επιτόπου. Πήγαινες στο τμήμα κι έκανες φασαρία. «Αυτό που κάνετε είναι παράνομο! Θα σας κάνω μήνυση!». Σε άφηναν τελικά.
Εγώ είχα και τα δύο στοιχεία και το αναρχικό και το ακτιβιστικό ως το προς τα γκέι θέματα. Θυμάμαι στα οδοφράγματα στο Χημείο, το '85, μετά τη δολοφονία από έναν μπάτσο του 15χρονού Καλτεζά. Κάποιος μπάτσος απέναντι, φώναξε: «Πούστηδες!» και βγήκα και ζήτησα το λόγο! «Ναι, τι πρόβλημα έχεις;».
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μέρα που έμαθα για τον ιό HIV και το AIDS. Πρέπει να ήταν γύρω στο 1984.Είχαν έρθει δύο Αμερικανοί γκέι, τουρίστες και μας τα διηγούνταν. Και εμείς τα ακούγαμε όπως θα ακούγαμε πριν 3 χρόνια κάποιον που ήρθε από την Κίνα να μας μιλάει για τον κορονοϊό. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο.
Είχα την ατυχία από το στενό μου περιβάλλον να αρρωστήσουν άνθρωποι. Και να τους χάσω κιόλας. Τότε ο κόσμος έλιωνε. Δεν υπήρχαν θεραπείες. Έφευγαν έτσι για πλάκα. Ήταν ένα θέαμα που δεν περιγράφεται αλλά αυτό μας είχε κάνει και πολύ σκληρούς και πολύ συσπειρωτικούς. Η αντίδραση του ΑΚΟΕ, στην αρχή στο AIDS, ήταν κάπως διττή. Από την μία, να προσπαθήσει να δώσει σωστή πληροφόρηση και από την άλλη, να προσπαθήσει να το ξορκίσει σαν κάτι που δεν αφορά τους γκέι. Ότι πιο πολύ είναι, θα λέγαμε σήμερα, πολιτικό παρά υγειονομικό πρόβλημα. Υπήρχε δηλαδή, μια τάση άρνησης της πραγματικής κατάστασης.
Την ίδια στιγμή βέβαια το αφήγημα των ΜΜΕ σε σχέση με τους γκέι και τον ΗΙV ήταν απαράδεκτο. Δηλαδή ακόμα και η Ελευθεροτυπία μιλούσε για ανώμαλους. Για να μην πω για τα σήριαλ στην τηλεόραση. Όπου τα «πρεζάκι, ομοφυλόφιλος» έδιναν και έπαιρναν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 θελήσαμε να διοργανωθεί και εδώ ένα φεστιβάλ Pride. Το οποίο ήταν κάτι πολύ δύσκολο. Γιατί ποιους θα έβαζες, ποιοι θα συμμετείχαν, ποιοι θα έρχονταν; Πάλι ο αντιεξουσιαστικός χώρος ήταν που έσωσε την κατάσταση. Γι' αυτό το πρώτο ανεπίσημο Pride το κάναμε στο λόφο του Στρέφη.
Ήταν τα εξαρχειόπαιδα που βοήθησαν και στο στήσιμο και στο μάζεμα του κόσμου. Με τρικάκια, με αφίσες με κάτι μονόστηλα σε εφημερίδες, αλλά κυρίως από στόμα σε στόμα. Υπήρχε μια πολύ απελευθερωμένη ατμόσφαιρα και συμμετείχε και κόσμος που δεν ήταν γκέι. Γινόταν κάτι πολύ ωραίο και καινούριο. Και οι μουσικές και τα drag show ήταν κάτι πολύ πρωτότυπο για την εποχή. Και στο τέλος του pride, τα ξημερώματα, ακολουθούσαν στα πέριξ, όργια. Μία διονυσιακή κατάσταση.
Σταδιακά τη δεκαετία του 1990 σταμάτησα τους ακτιβισμούς. Πήρα και επαγγελματικά άλλο δρόμο. Τώρα το καταλαβαίνω πόσο σημαντικά ήταν αυτά που κάναμε τότε, τη δεκαετία του 1980. Θέλαμε να είμαστε η γενιά που θα το πάει λίγο πιο μπροστά αυτό, αλλά δεν είχαμε συνειδητοποιήσει σε αυτό το βαθμό πόσο σημαντικά ήταν όλα αυτά που έγιναν τότε.
