ΑΥΤΗ Η ΝΥΧΤΑ ΜΕΝΕΙ: ΣΤΑ ΣΚΥΛΑΔΙΚΑ ΤΟΥ '80
ΑΥΤΗ Η ΝΥΧΤΑ ΜΕΝΕΙ: ΣΤΑ ΣΚΥΛΑΔΙΚΑ ΤΟΥ '80
Περιγραφή
Ο Θάνος Αλεξανδρής ανακαλύπτει τις πίστες των σκυλάδικων της επαρχίας και γίνεται ένα με τον κόσμο τους. Ξέφρενες νύχτες, σπατάλη, μπράβοι, κονσομασιόν, από τον συγγραφέα του βιβλίου «Αυτή η νύχτα μένει».
Φίλτρα
Συντελεστές
Έρευνα
- Φραντζέσκα-Άννα Κοκκινάκη
Αφήγηση
- Θάνος Αλεξανδρής
Δημιουργία Podcast
- Ανδρέας Παππάς
Σχεδιασμός Ήχου
- Δημήτρης Παλαιογιάννης
Επεξεργασία Ήχου
- Δημήτρης Παπαδάκης
Γραφιστικά
- Έλενα Χατζηχρήστου
- Θαλασσινός Αναστασίου
Το όνειρο της μητέρας μου, επειδή ήμουν αριστούχος μαθητής, ήταν να πάω νομική. Τελικά πέρασα νομική, αλλά απώτερο σκοπό είχα να πάω στην Αθήνα, γιατί ξαφνικά μου προέκυψε μία λατρεία, μια αγάπη για το θέατρο και για το τραγούδι. Κι είχα την τύχη, τη μεγάλη τύχη, να δουλέψω δίπλα στον Γιώργο Μαρίνο, στη «Μέδουσα», που τότε η «Μέδουσα» ήταν κάτι σαν το Μέγαρο Μουσικής. Κρυφά από τη μάνα μου.
Ακόμα και στο Θέατρο Τέχνης, που σπούδασα δραματική, ήταν όλα κρυφά. Η μεγάλη μου η τύχη είναι ότι ήρθε όλη η οικογένεια, ενθουσιάστηκαν με τον Μαρίνο, ενθουσιάστηκαν με το πρόγραμμα και τελικά, με αποδέχτηκαν.
Το συγκλονιστικό με εμένα είναι ότι μετά από όλα αυτή τη λαμπρή εκκίνηση, ξαφνικά ένιωσα ότι ανοίγω τις πύλες του παραδείσου σε έναν κόσμο για μένα περίεργο, ιδιόρρυθμο, γοητευτικό, όπως ήταν τότε το σκυλάδικο. Ξαφνικά έγινε αυτό.
Είχα πάει μία φορά στην Κόρινθο με δύο φίλες μου σε ένα νυχτερινό μαγαζί. Δουλέψαμε δέκα μέρες κι ήταν πολλά τα λεφτά, εν σχέση με την αμοιβή του θεάτρου. Και λέω: «Δεν το κάνω κάνα δυο μήνες, στην επαρχία;» Γιατί μου είπαν ότι η επαρχία έχει πολλά λεφτά, σαν τραγουδιστής. Αλλά εγώ νόμιζα ότι η επαρχία και το τραγούδι και τα μαγαζιά ήταν σαν τη «Μέδουσα» του Μαρίνου. Ότι πήγαινες, τραγουδούσες ποιότητα, αυτά που ήθελες, έπαιρνες τα πολλά λεφτά και πήγαινες στο ξενοδοχείο σου.
Πάω σε ένα καλλιτεχνικό γραφείο. «Ξέρεις τι, η επαρχία… ειδικά τα αγόρια, μπορούν να δουλέψουνε και να πάρουνε λεφτά, μόνο αν έχουν μαζί τους κοπέλες». Συλλαμβάνω την ιδέα να πάρω τρεις κοπέλες, επιλέγω τα τραγούδια και πηγαίνουμε στο πρώτο μαγαζί.
Το κατάλαβα από την πρώτη στιγμή. Δηλαδή, το κατάλαβα από το ξενοδοχείο. Ένα κακόφημο πράγμα, ένα παράπηγμα. Ξαφνικά γέμισε το ξενοδοχείο, η αίθουσα, με κόσμο άγνωστο που να λένε: «Α, αυτό είναι το “μπαλέτο”! Πωπω, τι πράγματα είναι αυτά!» Δεν είμαι και χαζός, καταλάβαινα ότι κάτι συμβαίνει περίεργο εδώ πέρα. Και «Θα περάσετε καλά! και «Θα τους φάτε τα λεφτά!» «Με πολυκατοικία θα γυρίσετε εσείς!» ας πούμε.
Βγαίνω κι αρχίζει το κράξιμο. Επιλεγώ ποιότητα εγώ, του στυλ «Οδός Αριστοτέλους», κάτι του Χατζηνάσιου, κάτι μπαλάντες κι αυτά. Αρχίζουν να πετάνε μαχαίρια, πιρούνια… «Τι είναι αυτός ο καραγκιόζης;» Εγώ αρχίζω τα κλάματα. «Ρε παιδί μου κι εσύ, την «Οδό Αριστοτέλους; Εκεί θέλουν άλλα πράγματα!»
Τα κορίτσια ήταν πολύ σεμνά κι ήταν πραγματικά αρτίστες αυτές, ήταν χορεύτριες. Και λέει: «Θάνο, κάτι συμβαίνει». Κι επειδή βγαίνανε, ας πούμε, με τα κορμάκια, ημίγυμνες, δεν έβλεπες απλά έναν θαυμασμό απ’ το κοινό. Έβλεπες κάτι αρπακτικά, έτοιμα να ορμήσουν στις κοπέλες! Και την ώρα που λέω εγώ… υπάρχει μια πρόζα που λέει: «Και τώρα τα κορίτσια μας είναι μία-μία, χωριστά, παρθένες», αρχίζουν να αλαλάζουν: «Ε, παρθένες! Πού τη βρήκες την παρθένα;» και τέτοια. Εγώ να έχω πάθει σοκ. Να λέω: «Θέλω να φύγω». Και μετά τελειώνουμε το σόου και λέει: «Γρήγορα, γρήγορα στα τραπέζια!» λέει, «Κονσομασιόν!» Φοβισμένες, βέβαια, πήγαν αυτές και τέτοια. Σε λίγο ήρθαν με κλάματα. Λέει: «Πα’ να φύγουμε», λέει, «εδώ πέρα είναι», λέει, «μπουρδέλο!»
Πάω, που λες, στο αφεντικό λέμε: «Τι είναι αυτά, είμαστε καλλιτέχνες!» «Βρε δε γαμιέστε», λέει, «τι καλλιτέχνες; Εδώ πέρα», λέει, «είναι μπουζούκια. Φύγετε», λέει, «από ‘δω πέρα όλοι!» Μετά, πήρε τον ατζέντη: «Τι σούργελα είναι αυτά που μας έφερες;» λέει. Τα γραφεία τα καλλιτεχνικά ήταν μες στο κόλπο. Ενώ ξέρανε τι είναι, ξέρανε τι στέλνανε, σου λέει: «Να πάρω ποσοστά εγώ, δε με νοιάζει». Λογικά έπρεπε να απογοητευτώ εγώ, έτσι;
Ξαναπηγαίνω σε έναν άλλον ατζέντη και μου λέει: «Ρε Θάνο, μία χαρά παιδί, όμορφο παιδί είσαι», μου λέει, «ωραία φωνή. Βρες», λέει, «τρεις γυναίκες. Δε χρειάζεται χορεύτριες». Τα «μπαλέτα» τότε παίρνανε τις κοπέλες από εργοστάσια, εργάτριες, από σούπερ μάρκετ, πωλήτριες… απλά να ήταν ωραίες κοπέλες. Όταν μία πωλήτρια, ας πούμε, τότε έπαιρνε 2000 δρχ. όλο τον μήνα και της έλεγες ότι: «Κάθε βράδυ», ας πούμε, «θα παίρνεις 8000», κάθε βράδυ… Και δε χρειαζόταν τίποτα χορό. Δεξιά αριστερά, το χεράκι, αυτά, λίγο γυμναστικές επιδείξεις. Δεν τους ένοιαζε εκεί.
Μπαίνω στο παιχνίδι, αρχίζει ο θρίαμβος μου. Πάντα με κοπέλες. Το σουξέ μου ήταν το «Καμπαρέ». Μπορώ να πω ότι με το «Καμπαρέ», αγόρασα το μισό μου σπίτι στο Μαρούσι. Είχε μεγάλη επιτυχία. Όχι ότι ήμουνα καλός εγώ, απλά έβγαιναν οι κοπέλες με τα κορμάκια, κάθονταν στις καρέκλες κι ανοιγοκλείναν τα πόδια, «ποζισιόν», ας πούμε, την ώρα που τις παρουσίαζα. Η πλάκα είναι ότι στην αρχή έβγαινα εγώ με φράκο και μετά από τέσσερα λεπτά βγαίνουν οι κοπέλες. Τι μου λέει ένα αφεντικό; Μου λέει: «Μη βγαίνεις μόνο εσύ», λέει, «γιατί μέχρι να βγουν οι άλλες, ο άλλος έχει απογοητευτεί, ο πελάτης. Μόλις βγαίνεις εσύ», λέει, «να βγαίνουν κι οι άλλες».
Μπαίνω γρήγορα στο νόημα, γιατί είναι πολλά τα λεφτά. Και βγαίναμε ξαφνικά, χωρίς να υπάρχει λόγος, εγώ με τρεις κοπέλες πίσω μου, με τα πόδια ψηλά, πάνω!
Θυμάμαι Σκάλα Λακωνίας, όπου είναι ένα μαγαζί που έχει μόνο ένα όργανο, ένα αρμόνιο. Δεν υπάρχει άλλη ορχήστρα. Ο μουσικός είναι ένας αγρότης, που είναι όλη τη μέρα στα χωράφια και το βράδυ, πάει και δουλεύει. Κάνουμε πρόβα την πρώτη μέρα το «Καμπαρέ». Πού να θυμάται ο βλάχος τώρα τη μελωδία του «Καμπαρέ!»
Είναι η πρώτη μέρα στο μαγαζί. «Δε θυμάμαι», λέει, τίποτα!». Αρχίζει και παίζει κάτι τσιφτετέλια αυτός. Είναι γεμάτο το μαγαζί, έχουν παραγγείλει σαμπάνιες, λουλούδια, αυτά, για να ρίξουν στο «μπαλέτο». Το αφεντικό λέει: «Γιατί δεν αρχίζετε;» Λέω: «Δεν ξέρει». «Ε δεν πειράζει», λέει, «χορέψτε ένα τσιφτετέλι, ανέβα κι εσύ και χόρευε». Λέω: «Είσαι τρελός; Τσιφτετέλι θα χορέψω εγώ;» Οι κοπέλες είναι στο παιχνίδι όμως. Ανεβαίνουν στα τραπέζια, χορεύουν τσιφτετέλι κι ανοίγονται σαμπάνιες, λουλούδια… εκείνο το βράδυ, θυμάμαι, κάηκε το μαγαζί!
Εκείνη την εποχή ήταν λίγο σε μια ημιάγρια κατάσταση ο πληθυσμός της επαρχίας. Αρχές δεκαετίας του ‘80, με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα, ξαφνικά κάτι παθαίνει ο κόσμος, υπάρχει ένα ξέφρενο πανηγύρι αισθήσεων. Δεν υπάρχει ιδιωτική τηλεόραση, δεν υπάρχει ίντερνετ, δεν έχει πληροφόρηση ο κόσμος τι γίνεται με τα σόου στην Αμερική και τέτοια, δηλαδή ήταν μια εποχή που μπορούσε ο χωρικός κι ο αγρότης να εντυπωσιαστεί με το παραμικρό. Λίγο απηυδισμένοι από τη ρουτίνα την οικογενειακή οι άντρες, ξαφνικά ανακαλύπτουν τα σκυλάδικα, ανακαλύπτουν τις γυναίκες. Επιδοτήσεις που δίνονται για τους αγρότες, να καταναλώνονται κάθε βράδυ στα μπουζούκια.
Ένα βράδυ στο Φάληρο της Λάρισας είδα έναν τύπο με γαλότσα και να κρατάει μία τεράστια σακούλα, μαύρη, σκουπιδιών. Λέω σε έναν σερβιτόρο: «Καλά, αυτός δεν ντρέπεται λίγο; Τα άπλυτα μάς έφερε εδώ πέρα;» Μου λέει: «Είναι η επιδότηση», λέει, «που πήρε». Την είχε μαζί του για να δελεάσει την τραγουδίστρια ή τη χορεύτρια. Για τον θαμώνα το ότι ήταν αρτίστα μία, η οποία μπορούσε να μην είχε ούτε φωνή, ούτε τίποτα, ήταν πολύ σημαντικό.
Νομίζω ότι ανάλογα με την περίοδο συγκομιδής, επέλεγαν οι κοπέλες τον τόπο που θα πάνε να τραγουδήσουν. Δηλαδή, όταν, ας πούμε, ήταν τα αγγούρια στην Ιεράπετρα, πηγαίναν όλες Ιεράπετρα, γιατί γινόταν χαμός από λεφτά. Όταν ήταν τα ροδάκινα στη Βέροια, πηγαίνανε Βέροια. Είχα τέσσερις Αγγλίδες. Μας πηγαίνει ένας πελάτης, με βλέπει το αφεντικό, μου λέει: «Πωπω, τι ωραίες κοπέλες! Να περιμένουμε λίγο», λέει, σε κάνα-δυο μήνες», λέει, «που θα βγουν τα καρπούζια;» Τώρα εγώ να εξηγήσω στην Αγγλίδα ότι πρέπει να βγουν τα καρπούζια, ας πούμε.
Μία καλλιτέχνης για να επιβιώσει τη νύχτα, πρέπει να αφεθεί στα χέρια του μαγαζάτορα, του ατζέντη, αλλά κυρίως του πελάτη. Ο πελάτης έρχεται στο μαγαζί για να παίξει έναν συγκεκριμένο ρόλο. Πρέπει να τον βοηθήσεις να νιώσει άρχοντας. Δηλαδή, όσο περισσότερα ξοδέψει, όσα περισσότερα του φάει το μαγαζί, τόσο πιο πολύ τον βοηθάς να νιώσει άρχοντας. Αν ξοδέψει λίγα, νιώθει ότι είναι αποτυχημένος στον ρόλο που επέλεξε.
Η κονσομασιόν είναι δημόσιες σχέσεις. Δηλαδή, πηγαίνεις στο τραπέζι, «Γεια σας, τι κάνετε;» οι γυναίκες. Τα αγόρια είτε πάνε είτε δεν πάνε, δεν τα θέλουνε. Απαγορευόταν οι κοπέλες να πηγαίνουν σε νεαρούς. Γιατί οι νεαροί ήταν άφραγκοι. Έπρεπε να είναι όλοι μεσήλικες και φορτωμένοι. Υπήρχαν κι οι σερβιτόροι, οι οποίοι ήξεραν ποιοι είναι οι καλοί πελάτες κι ανάλογα με τα τραπέζια αυτά έκαναν και τη διανομή του «φορτίου», που λέγαμε τότε. Ναι, εντός εισαγωγικών. Συνήθως οι πιο καλές λέγανε ότι: «Μωρέ, να μην πιούμε ουίσκι, με πειράζει στο λαιμό (ή στο στομάχι). Να πιούμε μια σαμπάνια;» Η σαμπάνια ήταν πανάκριβη. Εάν δε δεχόνταν ο πελάτης, του έλεγες: «Να πάρουμε ένα σπέσιαλ; Ένα Chivas;» Ήταν πανάκριβα αυτά.
Τώρα, εάν το θύμα δεχόταν και σου έφερνε το Chivas, ο βασικός σκοπός είναι να φύγει γρήγορα το μπουκάλι αυτό. Να πάμε στο δεύτερο, στο τρίτο κι αν θέλει ο Θεός και στο τέταρτο. Η κοπέλα δεν έπρεπε να πιει, γιατί άμα πίνει τρελαίνεται και δεν καταλαβαίνει τι κάνει και γίνεται κι εύκολο θύμα, ας πούμε, σεξουαλικό. Αγκάλιαζαν τον πελάτη. «Αγάπη μου», αυτά, «τι ωραία που είναι απόψε» και με διάφορες ταχυδακτυλουργικές κινήσεις, όπως έγερνε στον ώμο του πελάτη, έχυνε πάντα κάτω το ουίσκι.
Είναι ένα βράδυ που είμαστε όλοι στο πρώτο τραπέζι. Μία κοπελιά σηκώνεται. Τη ρωτάει ο πελάτης, λέει: «Πού πας;» «Α» λέει, «πάω λίγο τουαλέτα». «Α, μισό λεπτό», λέει, «περίμενε». Φωνάζει τον μαιτρ και τους σερβιτόρους και παραγγέλνει: από το σημείο εκείνο μέχρι την τουαλέτα, με κιβώτια σαμπάνιες, παρατεταγμένοι όλοι οι σερβιτόροι, να πλύνουν την τουαλέτα, να την απολυμάνουν έτσι, για να πάει η κοπέλα! Για αυτό λέω ότι οι χώροι αυτοί ήταν υπερβατικοί! Εκεί οι άνθρωποι ξεπερνούσαν τον εαυτό τους. Αυτή η κίνηση είναι μία κίνηση που την περιμένεις μόνο από έναν σεΐχη, από έναν βασιλιά, από έναν εφοπλιστή. Δεν την περιμένεις από τον γεωργό, με το τσουράπι και με τη σαγιονάρα. Κι όμως, το έκανε. Γιατί εκεί αυτός ένιωσε άρχοντας. Ήταν το απωθημένο του, ρε παιδί μου. Μία ζωή σπίτι, η γυναικούλα, η πεθερά, οι γειτόνισσες… ένιωσε αυτός ότι ήταν πολύ σημαντικός.
Έχω περάσει βραδιές με μεγάλους κινδύνους. Είχα στην αρμοδιότητά μου τρία με τέσσερα κορίτσια, εικοσάχρονα. Φοβόμουνα, γιατί ήμουνα υπεύθυνος αν πάθαιναν κάτι. Υπήρχε μία ορολογία στον χώρο της νύχτας, λέγονταν «εργαλεία». Τα «κακά εργαλεία», αυτές που δεν κάναν πολύ κονσομασιόν κι ήταν για διώξιμο. Τα «καλά εργαλεία», αυτές που προσέφεραν. Ο υπερθετικός του καλού ήταν «σκυλί». Όταν λέγανε ότι είσαι «σκυλί», σημαίνει ότι έβγαζες με το παραπάνω το μισθό σου, ότι έκανες τα πάντα για το μαγαζί. Μία άλλη λέξη ήταν «κηδεία». Ο όρος «κάνω κηδεία» Σημαίνει ότι η κοπέλα ήταν τόσο πολύ καλή, που τον έκανε να ξοδέψει τα πάντα. Δηλαδή, είναι αυτό που λέει «σε πέθανα».
Λοιπόν, θυμάμαι μια κοπελιά που είχε τη φήμη του καλού εργαλείου. Κάποια στιγμή μού λέει: «Δε γίνεται, δεν αντέχω». Την υποχρέωναν συνέχεια να πίνει. Ήταν ένα μαγαζί που πηγαίνουμε 9 η ώρα το βράδυ και σχολούσαμε στις 9 την άλλη μέρα. Ήταν απάνθρωπο ωράριο. Και θυμάμαι αυτή ότι μάζεψε τα πράγματά της, παράγγειλε ταξί. Και θα μου μείνει ανεξίτηλη αυτή εικόνα: ότι την έχουνε βγάλει οι σερβιτόροι, την κλωτσάνε… «Μωρή πουτάνα, ποια είσαι εσύ που θα φύγεις; Θα μας παρατήσεις το μαγαζί; Το μαγαζί εδώ πέρα έχει έξοδα, έχει αυτά». Τη χτυπάνε, την ξεφτιλίζουν… Και μου έκανε εντύπωση όμως, ότι δε φώναξε. Δεν είναι όπως τώρα, που ο κόσμος έχει ξυπνήσει. Ήταν λίγο περίεργα τότε. Θυμάμαι ότι συνέχισε να δουλεύει αυτή μετά!
Ένας μεθυσμένος, κι αυτή βέβαια σουρωμένη, της λέει: «Πάμε μία βόλτα να ακούσουμε κάνα τραγούδι έξω». Τη βίασε. Δεν είναι ότι μόνο τη βίασε, είναι ότι την παράτησε γυμνή. Να γυρνάει τώρα σε όλη την πόλη, να βγαίνει ο κόσμος… να είναι πρωί τώρα, να έχουν ξυπνήσει, να βλέπουν μία ολόγυμνη, αλαφιασμένη, να τα έχει χάσει. Μου είπαν αργότερα ότι εισήχθη στο ψυχιατρείο αυτή. Και, θυμάμαι, ήταν ένα πανέμορφο κορίτσι…
Γίνομαι έξαλλος. Και φοβισμένος, βέβαια, είμαι. Κρυφά μαζεύουμε τα κουστούμια. Πηγαίνουμε στο ξενοδοχείο κι επειδή ήταν πάντα σε επαφή το ξενοδοχείο με το σκυλάδικο, τους ειδοποιούν ότι το «μπαλέτο» το σκάει. Και ξαφνικά είμαστε σε μία ερημιά και βλέπουμε πέντε αυτοκίνητα να έρχονται κατά πάνω μας. Με μπράβους, με όλους τους άγριους εκεί πέρα. Άρχισαν να κλαίνε οι κοπέλες, θυμάμαι. Τρομαγμένος εγώ, δεν μπορούσα… τι μάγκας να το παίξεις τώρα. «Χίλια συγνώμη, θα ξανάρθουμε μία άλλη φορά. Τα κορίτσια δεν αποδίδουν!» Και θυμάμαι ότι δεν έδειραν κανέναν. Τότε δεν ήταν εύκολο. Αν ήθελες να φύγεις, δεν μπορούσες να φύγεις.
Πολλές φορές, με πιάνει μία μελαγχολία. Σκέφτομαι: «Ποια ήταν η εξέλιξη των κοριτσιών αυτών; Είχαν ένα ευτυχισμένο γάμο; Έχουν μία αξιοπρεπή ζωή; Ζουν στα βόρεια προάστια; Ζούνε στο Κερατσίνι, αλλά έχουν μία αξιοπρεπή ζωή;» Οι περισσότερες δεν έχουνε. Οι πιο πολλές που ξέρω εγώ, σχεδόν επιβιώνουν με αυτά της πρόνοιας, τα επιδόματα που δίνουν και τέτοια. Είχα δει σε συνεργείο καθαρισμού μία κοπέλα, που θυμάμαι ότι για αυτήν γινόντουσαν καταστάσεις εκατομμυρίων. Και πλέον δουλεύει σε συνεργείο. Δηλαδή, αυτή ίσως που ο άλλος ξόδεψε ξέρω ‘γω 5000 ευρώ για να της καθαρίσει την τουαλέτα, τώρα να καθαρίζει την τουαλέτα για να πάρει 400 ευρώ.
Παρόλο που στην αρχή το όνειρό μου ήταν να παίξω Επίδαυρο, Ηρώδειο, να παίξω Ίψεν, Σαίξπηρ, Τσέχωφ, νομίζω ότι ανακάλυψα το όνειρο στους χώρους αυτούς. Το σκυλάδικο δεν είναι ένα γκέτο που εμπεριέχει ομαδοποιημένους ανθρώπους. Είναι ένας χώρος που απλά, αποκλείει τους άσχετους. Εγώ, δηλαδή, μπήκα μέσα κι έγινα ένα με τους ανθρώπους αυτούς και με τη νύχτα. Και στην αποθέωση αλλά και στην ξεφτίλα της νύχτας. Δεν υποδύθηκα εγώ ρόλο. Έγινα ένα με αυτούς τους ανθρώπους.