Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΧΑΣΑΜΕ ΤΗΝ ΞΕΓΝΟΙΑΣΙΑ ΜΑΣ
Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΧΑΣΑΜΕ ΤΗΝ ΞΕΓΝΟΙΑΣΙΑ ΜΑΣ
Περιγραφή
Την ώρα που ο τουρκικός στρατός φτάνει στο Μαραθόβουνο Αμμοχώστου, η Μαρία Λιασή μπαίνει με την οικογένειά της σε ένα αυτοκίνητο και φεύγουν προς το άγνωστο.
Ανήκει στη Συλλογή
13 Podcasts
ΣΕ ΞΕΝΟ ΤΟΠΟ
Φίλτρα
Συντελεστές
Έρευνα
- Γεωργία Ζερβογιάννη
Αφήγηση
- Μαρία Λιασή
Σχεδιασμός Ήχου
- Ανδρέας Παππάς
Επεξεργασία Ήχου
- Δημήτρης Παλαιογιάννης
Σκηνοθεσία Βίντεο
- Δημήτρης Παπαδάκης
Ονομάζομαι Μαρία Λιασή, γεννήθηκα στην Κύπρο το 1965. Ήμαστε τρία κορίτσια. Εγώ ήμουν η μεγαλύτερη. Κατάγομαι από το Μαραθόβουνο, ένα χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου που έσφυζε από ζωή, είχε 3.000 κατοίκους φιλοπρόοδους και εργατικούς.
Το Μάιο και τον Ιούνιο, χρύσιζε αυτός ο κάμπος, ήταν έτοιμος για θερισμό. Οι περισσότεροι κάτοικοι, ήταν αγρότες, είχαν χωράφια, σπερνάνε το σιτάρι τους, είχαν το αλεύρι και το πλιγούρι τους. Το αλεύρι για να κάνουν τα ψωμιά τους, το πλιγούρι τους για να κάνουν τον τραχανά τους.
Οι γονείς μου χτίσανε ένα μικρό παράδεισο τον οποίο χαρήκαμε μόνο 8 χρόνια βέβαια. Το σπίτι μας είχε ένα όμορφο κήπο με τριανταφυλλιές μαγιάτικες που μοσχοβολούσαν όταν ανθίζανε. Μία πολύ μεγάλη αυλή που είχε μέσα μία τεράστια ελιά, λεμονόδεντρα στο πλάι του σπιτιού που οι λεμονανθοι την άνοιξη μοσχοβολούσαν και μεθούσαν τους περίοικους από τη μυρωδιά τους.
Οι γονείς μας κάθε Κυριακή, σχεδόν κάθε Κυριακή το πρωί θα μας έπαιρναν σε ένα μοναστήρι να λειτουργηθούμε και μετά σε ένα δάσος, σε ένα βουνό, σε μία θάλασσα. Θα συνεχίζαμε την εκδρομούλα μας με τα φαγητά της μητέρας μου έτοιμα εκεί μαζί της.
Και όλη αυτή την παραδεισένια ζωή και όλες αυτές τις χαρές, κι όλη αυτή την ξενοιασιά την παιδική ήρθε να την διακόψει η 20η Ιουλίου του 1974.
Είχα τελειώσει μόλις την τρίτη δημοτικού σχολείου. Στις 20 Ιουλίου έγινε η πρώτη εισβολή των Τούρκων στην Κερύνεια. Και θυμάμαι τη μητέρα μου που έβγαλε τα καλά της σεντόνια, τις πετσέτες τις καινούργιες του μπάνιου και του προσώπου. Και περνούσε απ΄ έξω το φορτηγό και φορτώνανε τη βοήθεια αυτή στους Κερυνειώτες. Καθόλου δεν πέρασε από το μυαλό των γονιών μου ότι ύστερα από λίγο θα ήμασταν κι εμείς σε αυτή τη φάση.
Και ήρθε και η 14η Αυγούστου. Από το πρωί βομβαρδισμοί. Τα αεροπλάνα από πάνω πέφταν όλμοι στο χωριό. Τις προηγούμενες μέρες το μόνο που έκανε ο πατέρας μου ήταν να σκάψει μία σήραγγα με ένα στόμιο για να χωράμε να μπαίνουμε μέσα. Γιατί είχαμε συνεχείς βομβαρδισμούς. Θυμάμαι αυτή τη μυρωδιά του χώματος εκεί μέσα πόσο απαίσια ήταν να μπαίναμε αλλά έπρεπε να μπούμε.Ο πατέρας μου έλεγε να προφυλαχτούμε, να μην πάθουμε τίποτα.
Από κάποιο σημείο και μετά δεν ανάβαμε τα φώτα. Δεν έπρεπε να δίνουμε στίγμα στα αεροπλάνα ότι μένουν κάτοικοι από κάτω. Θυμαμαι μια φορά είδα στον ουρανό πολύ χαμηλά ένα πολεμικό αεροπλάνο. Και είδα τον Τούρκο στρατιώτη. Δε μας πυροβόλησε όμως. Από πάνω μας είχαμε ένα… μία πολύ μεγάλη γέρικη ελιά που μας προστάτευε. Δεν μας βλέπανε τόσο. Εγώ όμως τον είδα πολύ καθαρά. Αυτή η εικόνα μου έχει μείνει.
Οι βομβαρδισμοί εντάθηκαν πολύ. Ακούγαμε όλμους να πέφτουν στο χωριό. Και γύρω στη 1:30 που ακούστηκε ένας πολύ μεγάλος όλμος που έπεσε ακούγαμε τρακτέρ και αυτοκίνητα και βλέπαμε να περνάνε από το σπίτι μας και να φεύγουν. Βλέπαν τους γείτονες που φεύγανε. Η μάνα μου και έλεγε στον πατέρα μου ότι πρέπει να φύγουμε. Ο πατέρας μου δίσταζε, δεν ήθελε να φύγουμε από το χωριό. Και η μητέρα μου τον χιλιοπαρακαλούσε: «Πρέπει να φύγουμε! Αν έρθουν οι Τούρκοι θα μας κάνουν κακό, έχεις κορίτσια!» Κάποια στιγμή όμως πέρασε ένα τρακτέρ και φώναξε: «Αντρέα εδώ είσαστε ακόμα; Από την άλλη άκρη του χωριού μπήκαν οι Τούρκοι! Πάρε την οικογένειά σου και φύγετε!».
Πείστηκε. Πήρε το Opel το Kadett το ξεκίνησε. Μπήκαμε η μάνα μου, ο πατέρας μου, τα αδέλφια μου, μπήκαν τα ορφανά ανίψια του πατέρα μου, χωρίς να πάρουμε μαζί μας τίποτα και ξεκινήσαμε προς τα χωράφια να μείνουμε στους γκρεμούς μέσα και να επιστρέψουμε το άλλο βράδυ. Να περάσει αυτό το κακό.
Στο δρόμο ξαφνικά βλέπουμε μπροστά μας τρακτέρ, αυτοκίνητα, κόσμος προχωρούσαν όπως-όπως χωρίς να κρατάνε τίποτα μαζί τους οι άνθρωποι, να φύγουν, να γλιτώσουν. Βγαίνοντας στην άκρη του χωριού βλέπουμε μπροστά μας μία γιαγιούλα να κρατάει στα χέρια της τα παπούτσια της και να κάνει σινιάλο, να παρακαλεί κάποιον να την πάρει στο αυτοκίνητό του. Και όταν πλησιάσαμε κοντά είδαμε ότι ήταν η γιαγιά μου η Μελανή. Σταμάτησε ο πατέρας μου, την έβαλε στο αυτοκίνητο και αργότερα κατάλαβε η γιαγιά μου ότι ήμασταν εμείς, είχε τόσο πανικοβληθεί κι αυτή.
Προχωρούσαμε ενώ βομβάρδιζαν τα αεροπλάνα από πάνω. Γύρισα πίσω έτσι όπως καθόμουνα στο πίσω κάθισμα και είδα το χωριό μέσα στους καπνούς, τις φλόγες. Η τελευταία μου ανάμνηση από το χωριό μου το αγαπημένο.
Το ένα αυτοκίνητο πίσω από το άλλο βγήκαμε στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί προς την Αμμόχωστο. Στρατιώτες στο δρόμο να καθοδηγούν τους οδηγούς και να τους λένε: «Προχωρήστε!» Πού να προχωρήσουμε; Άφωνοι και παγωμένοι όλοι μας, έχοντας την αίσθηση ότι από ώρα της ώρας μπορεί και να πέσει καμιά βόμβα πάνω στο αυτοκίνητο, προχωρήσαμε και φτάσαμε στην Αμμόχωστο όπου είχε ο πατέρας μου έναν αδερφό.
Πήγαμε στο σπίτι του. Το σπίτι του ήταν πολύ παλιό και από τους βομβαρδισμούς και από τους όλμους που πέφτανε έτριζαν θυμάμαι οι τοίχοι και φοβόμασταν μήπως πέσουν οι τοίχοι του σπιτιού και μας πλακώσουν. Μείναμε ένα βράδυ εκεί και την άλλη μέρα ξαναμπήκαμε στο αυτοκίνητο και οι στρατιώτες του δρόμου μας λέγανε να προχωρήσουμε προς τα Κοκκινοχώρια. Φτάσαμε στο Φρέναρος όπου εκεί ο πατέρας μου είχε μία ξαδέρφη. Στην αυλή του σπιτιού της είχε πολλές δεκάδες ανθρώπων, συγγενείς και φίλους. Μας έδωσαν κάτι κουρελούδες και κοιμηθήκαμε το βράδυ πάνω. Και την άλλη μέρα το πρωί προχωρήσαμε, φύγαμε από το Φρέναρος και φτάσαμε σε ένα χωριό που το λέγανε Ορμήδεια, επαρχία Λάρνακος.
Φτάσαμε λοιπόν στην Ορμήδεια. Ήμασταν κάτω από τις χαρουπιές. Η μάνα μου τις τρεις πρώτες μέρες που φτάσαμε εκεί στις χαρουπιές, εκεί στο χωράφι με τις χαρουπιές, έκλαιγε για τρεις μέρες απανωτά. Δεν μας μιλούσε, δεν επικοινωνούσαμε, μόνο έκλαιγε. Την τρίτη μέρα άρχισε να επικοινωνεί πια μαζί μας μετά από την βοήθεια των γιατρών εκεί του νοσοκομείου. Σαν εμάς πάρα πολλοί άνθρωποι, είχε γεμίσει αυτό το χωράφι με ανθρώπους κατατρεγμένους.
Πολύς ο πόνος. Ξαφνικά οι άνθρωποι εκεί που είχαν τις επαύλεις τους, τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους, τα νοικοκυριά τους τα χάσανε όλα. Άγνωστοι μεταξύ μας, γίναμε αδέρφια.
Στις χαρουπιές άρχισαν να οργανώνονται συσσίτια και δίναν στον κόσμο ψωμί, φάκες φασόλια. Μπαίναμε στη γραμμή να πάρουμε ένα πιάτο φάει. Μέχρι να αποκτήσει η κάθε οικογένεια την γκαζιέρα της για να μαγειρεύει το δικό της φαγητό αλλά άργησε αυτό να γίνει. Εκεί στο χωράφι αυτό με τις χαρουπιές έγινε χώρος με σκηνές, στήθηκαν σκηνές και μπήκαν μέσα οικογένειες. Μία υφασμάτινη σκηνή τώρα. Μείναμε ενάμιση χρόνο σε αυτή τη σκηνή. Το χειμώνα βούλιαζε από το νερό που έβρεχε και το καλοκαίρι σκάγαμε από τη ζέστη.
Άρχισε σιγά-σιγά και η βοήθεια από την Ελλάδα. Μέσα σε ένα μεγάλο αντίσκηνο στην πλατεία του καταυλισμού έφερναν ρούχα. Έμπαινε η κάθε οικογένεια μέσα οργανωμένα και έπαιρνε ό,τι ρούχα της ταίριαζαν για να φορέσει στα παιδιά της, αφού δεν είχαμε τίποτα. Είχε ρούχα, εσώρουχα, σεντόνια, κουβέρτες. Ό,τι ερχόταν από την Ελλάδα στα δέματα, είχε και μηνύματα, είχε και γράμματα εμψύχωσης:
«Αγαπημένη μας Ελληνόπουλα της Κύπρου Μαίρη, καλημέρα. Σε εμάς τις μαθήτριες και τους μαθητές της Β΄ τάξεως του 4ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου Αττικής, έδωσε η πατρίδα Ελλάδα τη μεγάλη τιμή και την υπερηφάνεια να συγκεντρώσουμε από το υστέρημά μας ένα μικρό χρηματικό ποσό και να σου αγοράσουμε μερικά πραγματάκια εις ένδειξη συμπαράστασης και αγάπης κατά τη δύσκολη δι’ εσένα και τα άλλα Ελληνόπουλα της Κύπρου, περίοδο και να σε διαβεβαιώσουμε ότι εμείς μαζί με τους γονείς μας, τους δασκάλους μας και τα μεγάλα μας αδέλφια από την πρώτη στιγμή που το βάρβαρο πόδι του Τούρκου κατακτητή πάτησε το όμορφο νησί σας, την Ελληνική Κύπρο και σας άφησε χωρίς σπίτια, περιουσία και σχολεία, είμεθα κοντά σας και πάντα σας σκεπτόμεθα. Κάνε κουράγιο και υπομονή, το δίκαιο είναι με το μέρος σας και όλοι το γνωρίζουν. Ο καλός Θεός των Ελλήνων που πάντα στις δύσκολες στιγμές της πατρίδας μας είναι με το μέρος της, θα είναι και αυτή τη φορά και θα σας βοηθήσει να γυρίσετε εκεί που είσαστε πρώτα και να ακουστούν πάλι στους κήπους και της αυλές σας ελληνικά τραγούδια και χοροί». Αυτό ήταν το γράμμα που μου στείλαν μέσα στο δεματάκι τους τα παιδιά, οι μαθητές της Β΄ τάξης του 4ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου Αττικής, το 1974.
Μετά άρχισε το κράτος να δίνει βοήθεια. Άρχισαν να κτίζονται συνοικισμοί έτοιμα διαμερισματάκια δηλαδή. Πήραν 800 λίρες κυπριακές από την κυπριακή κυβέρνηση και ένα συγκεκριμένο σχέδιο με δύο υπνοδωμάτια μικρούλια, ένα κουζινάκι και ένα σαλονάκι. Και άρχισαν οι γονείς μου σιγά σιγά με αυτά τα χρήματα να χτίζουν αυτό το σπιτάκι. Και μπήκαμε μέσα χωρίς να έχει τελειώσει ακόμα. Πρόσφυγες τώρα, δεν ξέραμε τι είναι η λέξη προσφυγιά, προσφυγόπουλο. Αλλά τη ζήσαμε πολύ βαθιά μες στο πετσί μας, παρόλο που οι γονείς μου προσπαθούσαν συνεχώς με κάθε τρόπο να απαλύνουν αυτό τον πόνο μας.
Εκείνη τη στιγμή που μπήκαμε μέσα στο αυτοκίνητο όλοι αυτοί και πορευόμασταν προς το άγνωστο και βομβάρδιζαν τα αεροπλάνα από πάνω. Αισθάνθηκα ότι ενηλικιώθηκα εκείνη τη στιγμή. Ξαφνικά χάσαμε όλη αυτή την ξεγνοιασιά, Χάσαμε αυτό τον παράδεισο. Παρόλα αυτά όμως τους έδωσε ο Θεός τόση δύναμη να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους και να μας μεγαλώσουν.
Είναι πολύ κακό πράγμα ο πόλεμος, τραυματίζονται πολύ οι ψυχές των παιδιών, όλων των ανθρώπων γενικά. Χάνεται ο πολιτισμός μας, χάνονται…Καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον. Χάνεται η ιστορία ενός τόπου, σκοτώνονται άνθρωποι. Δεν βγαίνει τίποτα από αυτά. Μακάρι κάποτε να φωτιστούν οι άνθρωποι και οι λαοί, να ξεχάσουν τα εθνικά μίση που ποτίστηκαν οι ψυχές τους με αυτά και να έρθει η ειρήνη στον κόσμο.