ΤΟ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΛΙΚΑΤΖΑΡΩΝ
ΤΟ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΛΙΚΑΤΖΑΡΩΝ
Περιγραφή
Ο μύθος των καλικατζάρων, που έβγαιναν ανήμερα των Χριστουγέννων στα χωριά του Ρουμλουκιού, όπως τους θυμάται η Μαγδαληνή Τζίκα.
Φίλτρα
Συντελεστές
Έρευνα
- Κατερίνα Τζίκα
Αφήγηση
- Μαγδαληνή Τζίκα
Δημιουργία Podcast
- Μάγια Φιλιπποπούλου
Σχεδιασμός Ήχου
- Δημήτρης Παλαιογιάννης
Επεξεργασία Ήχου
- Σπύρος Λυμπερόπουλος
Animation
- Ελένη Βλησίδη
«Ένας άντρας το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων πήγε στο μύλο να βγάλει αλεύρι. Πήγε βέβαια με μεγάλο δισταγμό γιατί την επόμενη μέρα, βασικά σε λίγες ώρες, οι καλικάντζαροι θα ερχόταν στον επάνω κόσμο.
Όταν έφτασε στο μύλο ο μυλωνάς του είπε ότι είχε πολλή δουλειά και ότι θα αργούσε κι έτσι σκέφτηκε ο άνδρας να κάτσει να περιμένει. Μετά από λίγη ώρα τον έπιασε ο ύπνος. Οι ώρες περνούσαν κι έφτασαν μεσάνυχτα. Οι καλικάντζαροι άρχισαν να βγαίνουν. Ένα από τα αγαπημένα τους μέρη ήταν οι μύλοι. Έτσι πήγαν στον μύλο και άρχισαν να παίζουν με το αλεύρι.
Μετά από μία ώρα ο μυλωνάς ξύπνησε τον άντρα, του έδωσε τα τσουβάλια με το αλεύρι που του είχε ετοιμάσει, εκείνος τα πήρε και στον δρόμο της επιστροφής εκεί που περπατούσε, ακούει μία φωνή. Σταμάτησε, όμως δεν υπήρχε κανένας εκεί. Τότε αυτός άρχισε να φοβάται. Σκέφτηκε όμως ότι αν ήταν κάποιος καλικάντζαρος θα έφευγε, διότι άρχισε σιγά-σιγά να βγαίνει ο ήλιος, να ξημερώνει δηλαδή και σκέφτηκε ότι οι καλικάντζαροι δεν μπορούν το φως.
Οι καλικάντζαροι είχανε κρυφτεί μέσα στα τσουβάλια με το αλεύρι που κουβαλούσε. Οπότε δεν τους πείραξε το ξημέρωμα. Όταν έφτασε λοιπόν ο άντρας στο σπίτι κι άνοιξε το αλεύρι, οι καλικάντζαροι άρχιζαν να τον πειράζουν κι έπεσαν επάνω του. Αυτός τρόμαξε, άρχισε να φωνάζει βοήθεια, τον άκουσε η γυναίκα του. Πήγε με το θυμιατό, θυμιάτισε το μέρος και οι καλικάντζαροι εξαφανίστηκαν.»
Οι καλικάντζαροι είναι μικρά τερατάκια θα τα πω, τα οποία βγαίνουν κάθε Χριστούγεννα για να ταλαιπωρήσουν κάθε είδος ζωντανού οργανισμού. Με στραβά πόδια, με πολλά μαλλιά, με μεγάλα αυτιά, με καμπυλωτές, μακριές ουρές, με καμπούρα στην πλάτη και μαυριδερό δέρμα.
Για τους καλικάντζαρους είχα ακούσει πρώτη φορά από την προγιαγιά μου. Την ημέρα των Χριστουγέννων εκτός από τις προετοιμασίες για το γιορτινό τραπέζι, το μυαλό της ήτανε στους καλικάντζαρους. Φοβόταν να μην εμφανιστούν και της χαλάσουν όλα αυτά που είχε ετοιμάσει. Επίσης έτρεμε στην ιδέα ότι μπορεί οι καλικάντζαροι να εμφανιζόταν στα παιδιά της.
Έβγαιναν ανήμερα των Χριστουγέννων. Κυκλοφορούσαν μόνο τη νύχτα ή γενικότερα όταν δεν είχε φως. Και μόλις λαλούσε ο κόκορας τρεις φορές κρυβόταν σε κάποιο σκοτεινό μέρος, όπως για παράδειγμα σε μύλους, σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, σε σπηλιές, ακόμα και σε χαλάσματα. Όταν έβλεπαν κάποιον άνθρωπο τον ταλαιπωρούσαν και τον έπαιρναν στις φωλιές τους. Τους κορόιδευαν με διάφορα λόγια που τα έλεγαν πάντα στη δική τους γλώσσα, ώστε να μην καταλαβαίνουν οι άνθρωποι. Στη συνέχεια έμπαιναν μέσα σε σπίτια δημιουργώντας προβλήματα και ζημιές. Ανακάτευαν διάφορα πράγματα μέσα από το σπίτι, συνήθως τα κουζινικά. Ενώ κατέστρεφαν τα τρόφιμα ουρώντας τα. Ιδιαίτερη αδυναμία είχαν στη μυρωδιά της τσίκνας. Όταν έβλεπαν κρέατα στη φωτιά δεν μπορούσαν να αντισταθούν και μόλις έβγαιναν, τα έπαιρναν.
Μικρή, φυσικά, φοβόμουν. Πίστευα πως πράγματι υπάρχουν οι καλικάντζαροι. Θυμάμαι και τα διάφορα κόλπα που χρησιμοποιούσαν για να τους διώξουν και να τους αποφύγουν. Όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου θυμιάτιζαν το σπίτι και αν είχανε τζάκι έριχναν θυμίαμα σε αυτό, διότι η μυρωδιά τους απωθούσε. Μαζί με την προγιαγιά μου κάναμε και το «κλίκι», ένα κομμάτι ζύμης, είχε σχήμα μεγάλης πλεξούδας και το κρεμούσαμε πίσω από την πόρτα για να μην έρθουνε οι καλικάντζαροι και μας πειράξουν. Αυτό το κλίκι το έπαιρναν χωρίς να δημιουργούνε ζημιές στο σπίτι.
Καθόταν περίπου δώδεκα μέρες. Έφευγαν την παραμονή των Θεοφανίων. Όταν βαπτιζόταν τα ύδατα, ο αρχικαλικάντζαρος, βλέποντας τον ιερέα να έρχεται, φώναζε προς τους άλλους καλικάντζαρους στη δική τους γλώσσα, ώστε να μην τους καταλάβει κάποιος άλλος, να φύγουν και να γυρίσουν πίσω στον κάτω κόσμο όπου κι έμεναν.
Μεγάλωσα σε ένα από τα σαράντα χωριά του Ρουμλουκιού. Πίστευαν όπως μου είχε πει η προγιαγιά μου ότι οι καλικάντζαροι, είναι οι ψυχές που ανεβαίνουν από τον Άδη.